AQSh rasmiysi: "Xitoy Rossiyaning Shimoliy Koreya bilan kuchayib borayotgan aloqalaridan xavotirda"
Dunyo
AQSh davlat kotibining o‘rinbosari Kurt Kempbellning ma'lum qilishicha, Xitoy Shimoliy Koreyaning Rossiya bilan yaqinlashib borayotgan hamkorligidan havotirga tushmoqda va Pxenyan hamda Moskva o‘rtasidagi kuchaygan aloqalar uni tashvishga solmoqda.
Kempbell bu fikrlarni Shimoliy Koreya yetakchisi Kim Chen Inning Ukrainaga qarshi urushda Rossiya tomonida jang qilish uchun 10 000 nafar askar yuborish qarorini Xitoy qo‘llab-quvvatlayaptimi, degan masala yuzasidan davom etayotgan bahsda aytdi.
Xabarlarga ko‘ra, Shimoliy Koreya askarlari allaqachon Rossiya hududiga kirgan. Yaponiya Tashqi ishlar vazirligi ham Xitoyning Shimoliy Koreyaning bu qarorini qo‘llab-quvvatlayotganiga shubha bilan qaramoqda. Rasmiylar Xitoy ushbu masalada asosan jim turganini va ehtimol, bu harbiy hamkorlik AQShni Janubiy Koreya va Yaponiya bilan ittifoqlar tarmog‘ini yaratishga undashidan xavotirda ekanini aytmoqda.
Xitoy bunday ittifoqlarni o‘z kuchini cheklashga qaratilgan deb biladi. Shu bilan birga, Xitoy Yaponiya bilan munosabatlarni yaxshilash uchun murosaga intilyapti. Xitoy yaqinda Yaponiyaning Eksklyuziv iqtisodiy zonasidagi, Yaponiyaning ma'muriy nazoratidagi Senkaku orollariga yaqin joyda o‘rnatgan bo‘yasini olib tashlash niyatini bildirgan.
Garchi bu kichik qadam bo‘lsa-da, Senkaku orollari Xitoy va Yaponiya o‘rtasidagi kelishmovchilik nuqtasi hisoblanadi. Bu esa AQSh boshchiligidagi Xitoyga qarshi mojaroga qo‘shilishni istamaydigan yaponlar uchun muhim ramziy harakat sifatida qabul qilinmoqda.
AQSh poytaxtidagi Strategik va xalqaro tadqiqotlar markazidagi seminarda Kempbell shunday dedi:
"Xitoylik suhbatdoshlar uchun tobora noqulay bo‘lib borayotgan mavzu bu — Shimoliy Koreyaning Rossiya bilan hamkorligi. "Biz olib borgan ba'zi muzokaralarda Shimoliy Koreya faoliyatlari haqidagi ma'lumotlarni ularga yetkazayotgandek tuyuladi. Ular Rossiyaning undovlari Shimoliy Koreyani Xitoy manfaatlariga zid bo‘lgan harakatlar yoki harbiy operatsiyalarni amalga oshirish haqida o‘ylashga undashidan xavotirda."
U yana qo‘shimcha qildi: "Xitoy Rossiyani ochiq tanqid qilmagan bo‘lsa-da, Pxenyan va Moskva o‘rtasidagi kuchayib borayotgan hamkorlik ularda bezovtalik uyg‘otayotganiga ishonamiz."
Ammo tahlilchilar Xitoy va Rossiya o‘rtasida jiddiy kelishmovchilik bormi, degan masalada turlicha fikr bildirmoqda. Markaziy razvedka boshqarmasining (CIA) sharqiy Osiyo va Tinch okeani bo‘yicha sobiq yordamchi direktori Dennis Uaylder shunday dedi:
"Pekinning bu mavzuda jim turishi ajablanarli. Xitoy matbuotida yozda Rossiya va Shimoliy Koreya o‘rtasida imzolangan strategik kelishuv yoki askar yuborish haqidagi hech qanday xabar yo‘q.
"Xitoy bu vaziyatni qanday tushuntiradi va xalqaro maydonda o‘z homiy davlatining Ukrainada jang qilayotgani haqidagi faktni qanday inkor qiladi? Yevropaliklar bundan g‘azablanadi va ular Shimoliy Koreyadan emas, Xitoydan norozilik bildiradi.
"Agar Rossiya Shimoliy Koreyaga yadroviy yordam ko‘rsatish yo‘liga o‘tsa, bu AQShning Sharqiy Osiyodagi ittifoqlarini mustahkamlaydi va ehtimol haqiqiy NATOni yaratadi, bu esa Prezident Si Tszinpinni juda murakkab vaziyatga qo‘yadi." deb xabar bermoqda The Guardian.
Xabarlarga ko‘ra, Shimoliy Koreya askarlari allaqachon Rossiya hududiga kirgan. Yaponiya Tashqi ishlar vazirligi ham Xitoyning Shimoliy Koreyaning bu qarorini qo‘llab-quvvatlayotganiga shubha bilan qaramoqda. Rasmiylar Xitoy ushbu masalada asosan jim turganini va ehtimol, bu harbiy hamkorlik AQShni Janubiy Koreya va Yaponiya bilan ittifoqlar tarmog‘ini yaratishga undashidan xavotirda ekanini aytmoqda.
Xitoy bunday ittifoqlarni o‘z kuchini cheklashga qaratilgan deb biladi. Shu bilan birga, Xitoy Yaponiya bilan munosabatlarni yaxshilash uchun murosaga intilyapti. Xitoy yaqinda Yaponiyaning Eksklyuziv iqtisodiy zonasidagi, Yaponiyaning ma'muriy nazoratidagi Senkaku orollariga yaqin joyda o‘rnatgan bo‘yasini olib tashlash niyatini bildirgan.
Garchi bu kichik qadam bo‘lsa-da, Senkaku orollari Xitoy va Yaponiya o‘rtasidagi kelishmovchilik nuqtasi hisoblanadi. Bu esa AQSh boshchiligidagi Xitoyga qarshi mojaroga qo‘shilishni istamaydigan yaponlar uchun muhim ramziy harakat sifatida qabul qilinmoqda.
AQSh poytaxtidagi Strategik va xalqaro tadqiqotlar markazidagi seminarda Kempbell shunday dedi:
"Xitoylik suhbatdoshlar uchun tobora noqulay bo‘lib borayotgan mavzu bu — Shimoliy Koreyaning Rossiya bilan hamkorligi. "Biz olib borgan ba'zi muzokaralarda Shimoliy Koreya faoliyatlari haqidagi ma'lumotlarni ularga yetkazayotgandek tuyuladi. Ular Rossiyaning undovlari Shimoliy Koreyani Xitoy manfaatlariga zid bo‘lgan harakatlar yoki harbiy operatsiyalarni amalga oshirish haqida o‘ylashga undashidan xavotirda."
U yana qo‘shimcha qildi: "Xitoy Rossiyani ochiq tanqid qilmagan bo‘lsa-da, Pxenyan va Moskva o‘rtasidagi kuchayib borayotgan hamkorlik ularda bezovtalik uyg‘otayotganiga ishonamiz."
Ammo tahlilchilar Xitoy va Rossiya o‘rtasida jiddiy kelishmovchilik bormi, degan masalada turlicha fikr bildirmoqda. Markaziy razvedka boshqarmasining (CIA) sharqiy Osiyo va Tinch okeani bo‘yicha sobiq yordamchi direktori Dennis Uaylder shunday dedi:
"Pekinning bu mavzuda jim turishi ajablanarli. Xitoy matbuotida yozda Rossiya va Shimoliy Koreya o‘rtasida imzolangan strategik kelishuv yoki askar yuborish haqidagi hech qanday xabar yo‘q.
"Xitoy bu vaziyatni qanday tushuntiradi va xalqaro maydonda o‘z homiy davlatining Ukrainada jang qilayotgani haqidagi faktni qanday inkor qiladi? Yevropaliklar bundan g‘azablanadi va ular Shimoliy Koreyadan emas, Xitoydan norozilik bildiradi.
"Agar Rossiya Shimoliy Koreyaga yadroviy yordam ko‘rsatish yo‘liga o‘tsa, bu AQShning Sharqiy Osiyodagi ittifoqlarini mustahkamlaydi va ehtimol haqiqiy NATOni yaratadi, bu esa Prezident Si Tszinpinni juda murakkab vaziyatga qo‘yadi." deb xabar bermoqda The Guardian.
Powered by Froala Editor