Yaqin orada dunyo muzlab ketishi mumkin
Dunyo
Dunyoda katta vulqon otilishi ehtimoli tobora yaqinlashmoqda. Vulqonlardan chiqadigan aerozol zarralari atmosferaga yetib borib, quyosh nurlarini qaytarib yuboradi va sayyorani sovutadi. Ammo bu sovutish iqlim o‘zgarishini to‘xtatmaydi, aksincha, global iqlim muvozanatini butunlay o'zgartirib yuboradi.
1815 yilda Indoneziyadagi Tambora tog‘i portlashi tarixdagi eng kuchli vulqon otilishlaridan biri bo‘ldi. Atmosferaga ulkan miqdorda oltingugurt dioksidi va vulqon kulini chiqarib, u global haroratni keskin tushirdi. Keyingi yil "yozsiz yil" deb ataldi, chunki ekinlar nobud bo‘ldi, millionlab odamlar ocharchilikdan azob chekti, vabo pandemiyasi yoyildi va global miqyosda yuz minglab odamlar halok bo‘ldi.
Olimlar kuzatayotgan vulqonlar qatorida Indoneziyaning faol tog‘lari va AQShning Yelloustoun hududi bor. Ammo otilish qayerda sodir bo‘lishini aniq bilish deyarli imkonsiz. Yirik otilishlar ko‘p yillar davomida jim bo‘lib kelgan vulqonlardan ham boshlanishi mumkin.
Vulqon otilishining iqtisodiy va insoniy yo‘qotishlari ulkan bo‘ladi. Masalan, Tambora singari vulqon hodisasi faqat birinchi yilning o‘zida 3,6 trillion dollarlik iqtisodiy zarar keltirishi mumkin. Bundan tashqari, sovuq ob-havo ekinlarga zarar yetkazib, oziq-ovqat taqchilligiga olib keladi. Global siyosiy taranglik kuchayishi va hatto urushlar yuzaga kelishi ehtimoli bor.
Katta vulqon otilishini oldini olish imkonsiz, ammo uning oqibatlarini kamaytirish mumkin. Buning uchun davlatlar va xalqaro tashkilotlar stress-testlar o‘tkazishi, evakuatsiya rejalarini ishlab chiqishi va oziq-ovqat hamda yordam ta’minotini rejalashtirishi kerak.
Olimlar kuzatayotgan vulqonlar qatorida Indoneziyaning faol tog‘lari va AQShning Yelloustoun hududi bor. Ammo otilish qayerda sodir bo‘lishini aniq bilish deyarli imkonsiz. Yirik otilishlar ko‘p yillar davomida jim bo‘lib kelgan vulqonlardan ham boshlanishi mumkin.
Vulqon otilishining iqtisodiy va insoniy yo‘qotishlari ulkan bo‘ladi. Masalan, Tambora singari vulqon hodisasi faqat birinchi yilning o‘zida 3,6 trillion dollarlik iqtisodiy zarar keltirishi mumkin. Bundan tashqari, sovuq ob-havo ekinlarga zarar yetkazib, oziq-ovqat taqchilligiga olib keladi. Global siyosiy taranglik kuchayishi va hatto urushlar yuzaga kelishi ehtimoli bor.
Katta vulqon otilishini oldini olish imkonsiz, ammo uning oqibatlarini kamaytirish mumkin. Buning uchun davlatlar va xalqaro tashkilotlar stress-testlar o‘tkazishi, evakuatsiya rejalarini ishlab chiqishi va oziq-ovqat hamda yordam ta’minotini rejalashtirishi kerak.
Powered by Froala Editor